[Recenzja książki] Ian Tregillis - "Mechaniczny"

Autor: Ian Tregillis

Tłumacz: Bartosz Czartoryski

Tytuł: Mechaniczny

Tytuł oryg.: The Mechanical

Cykl: Wojny alchemiczne

Tom: 1

Gatunek: Fantastyka, science-fiction

Wydawnictwo: Sine Qua Non (SQN)

Data wydania: 20 lipca 2016 r.

Ilość stron: 480

Opis: Zaraz po tym, jak naukowiec i zegarmistrz Christiaan Huygens stworzył w XVII wieku pierwszego Klakiera, Holandia powołała do życia mechaniczną armię. Nie trzeba było długo czekać, żeby legion mosiężnych piechurów pomaszerował na Westminster. Królestwo Niderlandów stało się supermocarstwem dzierżącym niepodzielną władzę w Europie.

Trzy stulecia później stan rzeczy nadal się utrzymuje. Jedynie Francja zawzięcie broni swoich przekonań, że każdy powinien mieć prawo do wolności, niezależnie czy zbudowany jest z ciała, czy mosiądzu. Po dziesięcioleciach zawieruchy wojennej Holandii i Francji udało się osiągnąć kruchy rozejm.

Ale jeden zuchwały Klakier o imieniu Jax nie może już dłużej znieść geas – niewolniczych więzi ze swoimi panami. Jak tylko nadarzy się okazja, wyciągnie mechaniczną rękę po wolność, a konsekwencje jego ucieczki zatrząsną fundamentami Mosiężnego Tronu.

Witajcie w świecie, który napędzany jest siłą alchemii, a mechaniczni żołnierze i służący strzegą granic wielkiego, holenderskiego mocarstwa, królującego nad innymi państwami. Co jest tak nadzwyczajnego w tej książce, że porwała za sobą rzesze fanów zarówno lubujących się w steampunku, jak i zwyczajnych fanatyków fantastyki? O tym musicie przekonać się sami. Mam nadzieję, że moja recenzja w jakiś sposób was do tego zachęci!

Historię można podzielić na trzy mniejsze sektory zajmowane przez danych bohaterów. Pierwszy dotyczy pastora Vissera – zdrajcy Holandii, osoby głęboko wierzącej, strachliwej, ale miłościwej dla mechanicznych – uważa bowiem, że oni również cierpią i mają duszę. Drugi dotyczy Berenice – wicehrabiny zajmującej wysokie stanowisko we francuskiej radzie, która jest silną osobowością i dobrym szpiegiem, a jej głównym celem jest zbadanie mechanicznych, którzy mogliby przysłużyć się Francji. Trzeci dotyczy – wydawałoby się – głównego bohatera opowieści, Jaxa. Jax jest mechanicznym służącym, który zupełnie przypadkiem został uwolniony od ciążącego na nim geas i tym samym stał się buntownikiem. Każdy z tych bohaterów w pewnym momencie trwania fabuły ma ze sobą większe lub mniejsze powiązanie. Ich wspólną cechą jest bunt i cierpienie – każde innego rodzaju, oraz cel – pragną upadku holenderskiego mocarstwa. Na początku życie całej trójki obraca się wokół zwyczajowej dla nich codzienności, dopiero potem wszystko stopniowo zaczyna się psuć, aż wreszcie dochodzi do tego mocnego, wręcz porażającego punktu kulminacyjnego.

Osobiście bardzo polubiłam historię widzianą oczami Jaxa i Berenice, za to nie przepadałam za fragmentami dotyczącymi pastora. Berenice jest dla mnie pewnym zaskoczeniem. Wydawało mi się, że nie polubię osoby, która dąży uparcie do celu i jest skłonna sprzedać nawet własne ciało po to, aby osiągnąć to, czego tak pragnie. Poza tym przypadek wicehrabiny to dobry przykład na dworskie zachowanie kobiet, które lubują się w intrygach i plotkach. To, co mnie w niej uwiodło to przede wszystkim jej siła i odwaga. Z pewnością wiele kobiet nie zrobiłoby wielu rzeczy takich, jak ona. W kulimacyjnie tragicznym dla niej momencie miałam wrażenie, że po prostu się podda, a ona uroniła tylko kilka łez i ruszyła w dalszą, samotną podróż, nie narzekając na swój los, na dodatek wcale nie zrezygnowała ze swojego celu! Taka silna, kobieca osobowość naprawdę do mnie przemówiła. Berenice prowadziła chyba najlepsze dialogi ze wszystkich bohaterów, a jej obelgi były przezabawne. Jak to powiedział jeden z bohaterów: „panie, wybaw nas od upartych wicehrabin”.

Jeżeli chodzi o Jaxa – to moja ulubiona postać i naprawdę bardzo było mi szkoda, że początkowo niewiele o nim pisano. Jeżeli kiedyś zakochaliście się w jakimś bohaterze to wcale nie zdziwi mnie fakt, że był człowiekiem z krwi i kości, ale kto by pomyślał, że można zakochać się w maszynie?! I to takiej maszynie, która nie ma konkretnych cech osobowości. To naprawdę sztuka porwać czytelnika różniącą się od innych ludzi postacią.

Jeżeli jesteśmy już przy Jaxie to trzeba zwrócić uwagę na jemu podobnych. Mechaniczni są zasilani alchemią, ich istnienie zapoczątkował holenderski zegarmistrz Huygens. Dzielą się na tych służącym ludziom z wyższych sfer i nakręcaczy – maszyny do zabijania, należące do armii. W świadomości każdego z nich istnieje coś takiego jak metageas – zaprogramowany system działania w przypadku katastrof lub innych ewentualności, oprócz tego istnieje jeszcze geas – pewien rodzaj przysięgi, która nakazuje wykonać zadanie narzucone mechanicznym przez ich panów. Mechaniczni mogą się mu opierać, ale im dłużej będą zwlekać z wykonaniem danego rozkazu, tym bardziej będą cierpieć. Można powiedzieć, że są po prostu niewolnikami ludzi. Nikt nie wie, że skrycie przekazują sobie znamienne dla śmierci jednego z nich pozdrowienia, mówiące: „zegarmistrzowie kłamią”. Już sam motyw utajonej konwersacji wyrażany grzechotem śrub i pokręteł pomiędzy mechanicznymi jest pomysłem perfekcyjnym. Na zewnątrz pokazują posłuszeństwo, a gdzieś w środku każdy z nich wyraża swój cichy bunt. Ciekawe jest to, że wszyscy są dla siebie życzliwi i traktują swoich towarzyszy jak braci. To chyba właśnie to najbardziej urzekło mnie w ich historii. Tak poza tym – wielkie pokłony dla autora, że wymyślił coś tak oryginalnego i interesującego.

 „Mechaniczny” to nie jest książka, którą można przelecieć wzrokiem i powiedzieć: przeczytałem ją. Nagromadzenie opisów i informacji jest tak duże, że musisz się porządnie skupić, aby sens zawarty w treści do ciebie dotarł. Z pewnością nie była to dla mnie lektura wypoczynkowa – pochłaniała możliwie duże pokłady mojej wyobraźni, która starała się przerobić wszystkie dokładnie opisane sceny na rzeczywisty obraz zdarzeń. Muszę się przyznać, że nie zawsze mi się to udawało! Autor opisuje wszystko bardzo dokładnie, czasem może aż za dokładnie. Przy niektórych wątkach odrobinę się nudziłam i sądzę, że mogły zostać skrócone, ale nie stanowi to jakiegoś wielkiego, godzącego w przyjemność czytelniczą problemu. 

To, co spodobało mi się w tych opisach najbardziej to dosadność. Bywały sceny, przy których człowiek nie był w stanie się nie skrzywić czy nawet poczuć mdłości. Nigdy nie byłam tak obrzydzona czymś, co rzeczywiście powinno mnie w książce obrzydzić, a chodzi mi tu m.in. o operacje na otwartym mózgu czy pręt wbity w oko. Pan Tregillis jest po prostu mistrzem opisywania takich scen.

Pierwszy tom jest takim dużym wstępem do nadchodzącej, tytułowej wojny alchemicznej. Ma nam objaśnić zasady rządzące wykreowanym światem. Akcja płynie powoli i miarowo, za to na końcu mamy tak ogromny wybuch emocji, że obgryzamy z nerwów paznokcie. Końcówka naprawdę zachęca do zapoznania się z kolejnymi tomami i osobiście nie mogę się doczekać, kiedy dopadnę następną część zatytułowaną „Powstanie”. Chciałabym jak najszybciej poznać dalsze losy bohaterów, stojące pod wielkimi znakami zapytania. Uwierzcie mi, autor naprawdę skomplikował im życie, co jeszcze napędza dodatkowo niezaspokojoną, ludzką ciekawość.

Osobiście polecam tę książkę chociażby ze względu na oryginalność i pewną odmienność od innych tego typu książek. Może osobom, które nie przepadają za fantastyką niezbyt przypadnie do gustu „Mechaniczny”, ale ci co lubią steampunkowy klimat, polityczne zagrania, dobrze wykreowany świat i idealnie nakreślonych bohaterów fantastycznych – na pewno będą zadowoleni!

Ocena: 8/10

 "Mechaniczny" zajmie dumną pozycję na półce w pokoju!

STREFA DOBRYCH CYTATÓW (uwaga, wulgaryzmy!):

– Och, na miłość boską – mruknęła – jeśli nadal będziecie tak szarmanccy, jak nic zemdleję na miejscu, upadnę i obtłukę sobie macicę.

– Wyruchaj mnie gwoździem z krzyża wyjętym.

Louis przeszedł przez pokój, jego obcasy stukały miarowo o polakierowane deski. Położył jej rękę na ramieniu.

– Och, kwiatuszku mój złoty, poznaję, żeś w szczególnie dobrym humorze, kiedy takie poezje układasz.

– Ty tłusta plamo z gówna na dupie łosia. Czemu miałbyś, u diabła, to robić?

– Katolicy i ich przeklęty dualizm. Gdyby mogli, to kierując się ich logiką dotyczącą mechanicznych, obdarzyliby duszą wazę na zupę.

Za egzemplarz recenzencki dziękuję: